TEORIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

 Twórczynią teorii integracji sensorycznej jest amerykańska terapeutka JeanAyres, która określa integrację sensoryczną jako proces, wspierający całe zachowanie człowieka i wszystkie czynności jakie ten człowiek wykonuje.   

Wszystkie informacje odbierane ze świata docierają do nas poprzez zmysły. Odbierane przez nie bodźce docierają do ośrodkowego układu nerwowego niosąc informacje o otaczającym nas świecie, pozwalają poznawać go i uczyć się właściwego reagowania na cechy i wymagania środowiska, w którym żyjemy.

Poszczególne zmysły: wzrok, słuch, smak, powonienie, dotyk i narząd równowagi bardzo różnią się od siebie. Mają one charakterystyczne receptory, które są wrażliwe na określony typ bodźców. Bodźce dochodzące z nich do kory mózgowej, odczuwane są jako specyficzne wrażenia: światła, dźwięku, zapachu, dotyku czy położenia ciała i ruchów przez nie wykonywanych.

Aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować, wszystkie zmysły muszą prawidłowo działać i harmonijnie ze sobą współpracować. Mózg musi sobie radzić z napływem bodźców, w prawidłowy sposób je integrować i przetwarzać, dostarczając człowiekowi dokładnej informacji o nim samym i otaczającym świecie.

Wg Ayres u podstaw rozwoju integracji zmysłowej leżą trzy najwcześniej dojrzewające, podstawowe układy zmysłów: przedsionkowy, proprioceptywny (czucia głębokiego) i dotykowy. To one stanowią bazę, która wraz z rozwojem nadaje kształt rozwojowi dziecka.

 

 I. Układ przedsionkowy (inaczej zmysł równowagi)

Narząd przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i dostarcza nam informacji na temat siły grawitacji oraz ruchu. Pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeń przez inne systemy sensoryczne (wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny).

 Układ przedsionkowy odpowiada za:

  • Odbieranie informacji związanych z działaniem siły grawitacji

  • Napięcie mięśniowe

  • Ruch i równowagę

  • Koordynację ruchową

  • Utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy

  • Planowanie ruchu

  • Bezpieczeństwo emocjonalne

  • Funkcjonowanie społeczne

  • Ma wpływ na rozwój mowy

  • Wpływa na autonomiczny układ nerwowy (przewód pokarmowy, odruch wymiotny)

 II. Układ proprioceptywny

Propriocepcja dostarcza wrażeń z mięśni i stawów. Informuje mózg o położeniu ciała, , jego poszczególnych części oraz tym jakie ruchy wykonuje. Zmysł propriocepcji ściśle związany jest ze zmysłem dotyku i układem przedsionkowym.

Układ proprioceptywny odpowiada za:

  • Poczucie ciała, odczuwanie ciężaru i poszczególnych jego części w przestrzeni

  • Poruszanie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku

  • Swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych

  • Percepcję kształtów drobnych przedmiotów

  • Percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia

  • Świadomość ciała

 III. Układ dotykowy

Ma receptory umiejscowione na skórze i na jej powierzchni, odbierające wrażenia lekkiego i głębokiego dotyku, nacisku, ciepła, zimna, bólu.

Zmysł dotyku ma wpływ na:

  • Poznawanie swojego ciała

  • Wczesne poznawanie przedmiotów

  • Rozwój emocjonalny

  • Różnicowanie bodźców dotykowych

  • Rozpoznawanie przedmiotów bez pomocy wzroku

  •   Umiejętności szkolne

U większości osób proces integracji sensorycznej przebiega automatycznie umożliwiając  odpowiednie reakcje do wymogów otoczenia i warunkuje prawidłowy rozwój sensomotoryczny.

 

ZABURZENIA SENSORYCZNEJ INTEGRACJI

U osób, które mają Zaburzenia Przetwarzania Sensorycznego proces ten przebiega inaczej. Najczęściej zaburzenia układów zmysłowych wiążą się ze złą modulacją wrażeń, zwłaszcza dotykowych, proprioceptywnych i przedsionkowych. Dzieci mogą reagować na bodźce w sposób nadwrażliwy lub niedowrażliwy. Skutkiem takich dysfunkcji może być m.in. unikanie pewnych sytuacji i brak doświadczeń niezbędnych w procesie uczenia.  

Objawy zauważane przez rodziców lub nauczycieli :

  • Hiperaktywność

  • Hipoaktywność

  • Problemy z koncentracją uwagi

  • Nadpobudliwość emocjonalna

  • Obniżony poziom koordynacji wzrokowo – ruchowej

  • Niezdarność ruchowa

  • Zaburzenia poczucia kierunku

  • Problemy w obcowaniu z innymi dziećmi

  • Problemy w samoobsłudze i wykonywaniu codziennych czynności

  • Niska samoocena

 Należy pamiętać, że objawy te w ramach poszczególnych zespołów klinicznych mogą występować w różnych kombinacjach i w różnym nasileniu. Ich pojawienie się nasuwa podejrzenie zaburzeń SI. Aby wykluczyć inne przyczyny, konieczna jest dokładna diagnoza.

TERAPIA

Głównym zadaniem jest dostarczanie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych, głównie przedsionkowych, dotykowych i proprioceptywnych w taki sposób, aby dziecko odpowiedziało reakcją (czynnością) poprawiającą integrację tych bodźców. Ćwiczenia sprawiają, że poprawia się koordynacja wzrokowo – ruchowa, sprawność manualna, orientacja w schemacie ciała i percepcja wzrokowo – przestrzenna. Dzieci zaczynają lepiej skupiać uwagę, rozwija się ich samodzielność, poczucie pewności siebie i własnej wartości.

Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest w formie zabawowej. Odbywa się w sali wyposażonej w odpowiedni sprzęt.